2017-12-30

Marcel Proust en Esperanto


Jen resumo pri Marcel Proust kaj ties esperantigitaj verkoj:

Marcel Proust de Antonio De Salvo, Esperanto-vivo (blogo), 10 Julio 2017

Do, en Esperanto, haveblas:

Antaŭ noktiĝo de Marcel PROUST)

Reserĉe al la Perdita Tempo [À la recherche du temps perdu] de Marcel Proust, el la franca trad. Ĵeromo Vaŝe

Aldona al la enkonduko, aperis el la 7 romanoj:
  1. Sur la Vojo de Svan
  2. En Ombro de Florantaj Junulinoj
Rimarku ankaŭ mencion de Proust en:

Libroterapio, sonartikolo de Paŭlo Sergio Viana (14 julio 2016)

2017-12-12

Samovar en Rusio

Samovaro estis unu el amatoraj E-gazetoj (“samizdataj,” “fuŝ-gazetoj”) en Rusio “produktata per 9-pingla printilo, je neregula ritmo kaj neregula kvanto – iam 6, iam 10 ekzempleroj." Parto da ties enhavo alireblas ĉe la ĉi-ligata retejo, el la jaroj 1993-1997 kaj 2001. Plejparte temas pri movadaj novaĵoj.

Samovar republikigis, eble kun ironia intenco, la jenan:

Ljudmila Jevsejeva:

Lia nomo – Lenin

Por ni lia nomo – lumporta radio,
balzamo por vundoj en arda batal'.
Trinkante el fonto de lia genio,
ni fortas, hardiĝas simile al ŝtal'.

Por ni lia nomo – impuls' dinamika,
junaĝo de l'Tero, signal' de l'Aŭror',
printempa aromo, saluto amika,
el ĉiuj juveloj plej kara trezor'.

2017-12-06

Pri Sándor Szathmári: nova libro de Éva Tófalvy

Fasiszta kommunizmus (Tófalvy Éva Szathmári-monográfiájáról) / Kabdebó Lóránt, MAGYAR-HON-LAP, 2017, August 7

AKVILA & PRISCILLA Kiadó, 2017, 196 oldal. Ára: 2500 forint.

This is a Hungarian review of Éva Tófalvy's new book on Sándor Szathmári, who wrote in Esperanto and Hungarian. (Voyage to Kazohinia is available in English translation from New Europe Books.)

Jen hungara recenzo de nova libro de esperantistino Éva Tófalvy pri Sándor Szathmári. La recenzanto mencias la romanojn Hiába (Vane) kaj Kazohinia. Mi ne kapablas legi la hungaran, sed evidente Tófalvy opinias, ke Szathmári estis profeto pri la totalismoj de la 20a jarcento, laŭ la esprimo "faŝisma komunismo" de Attila József.

Mikronoveloj (2)


Jen plua verko da mikronoveloj en Esperanto:

La stultaj infanoj [Los niños tontos, 1956] de Ana María Matute, el la hispana trad. Liven Dek, desegnoj de Pedro Ullate López. Santander: Gutierrez Aduriz, 1988. 100 p. (Hispana literaturo; 5)

Laŭ la katalogo de UEA: "Mikronoveloj pri la infana mondo, plenaj de 'kaŝita kaj obskura poezio'."

Anglalingva traduko, The Foolish Children, aperis ĝuste antaŭ jaro.

2017-11-28

Mihály Babits (1883-1941), hungara verkisto

Antaŭ du tagoj la blogo Esperanto-vivo prezentis afiŝon pri la hungara verkisto Mihály Babits, eminentulo en la literatura movado/revuo Nyugat.

Jen interesa ero de la afiŝo:
Pri la forta influo de Babits sur Kalocsay (en la arto de tradukado, sed ankaŭ en la originala versfarado) parolas amplekse la “Historio de la Esperanta literaturo” de Carlo Minnaja kaj Giorgio Silfer, LF-Koop 2015, aparte ĉe p. 122-127.
Ankaŭ mia retpaĝo estas menciita:

Mitologio” de Mihály Babits, tradukis Ludwig Totsche (Lajos Tárkony)

Aliaj tradukoj de verkoj de Babits troveblas miareteje:

Leib Malach 27 November 1894 - 18 June 1936


I was surprised to find a tribute to Yiddish writer Leib Malach (originally Leib Salzman = Lejb Zalcman), posted on his birthday on Yiddishkeit's web site. It begins:
Leib Salzman (Lejb Zalcman), better known by his adopted name Leib Malach, was born November 27, 1894 in Zwoleń, Radom Gubernia. He moved as a teenager to Warsaw and worked at a variety of odd jobs there. Taken under the wing of the Yiddishist writer H.D. Nomberg, his writing began appearing in the Warsaw press.

He left Poland in 1922, settling and writing for the most part in Argentina, but traveled the world posting dispatches from his travels in the Yiddish press. He died suddenly after an operation in Paris on June 18, 1936.
None of Malach's works have ever been translated into English, except for one fragment of a notorious play. I learned of him via a 1939 Esperanto translation of his last play Mississippi (1936). I documented Misisipi on this blog and digitized a small part of the publication on my web site. But Yiddishkeit found this publication in the UCLA library and posted the image on the cover with its tribute and a caption:


"Malach's final and most performed play was Mississippi (cover of Esperanto translation shown here), which dealt with the 1931 Scottsboro trial. The play was written for Mikhl Weichert's Yung Teater in Warsaw, known for staging contemporary events like the trial of Sacco and Vanzetti."

And here is the original Yiddish play, in various formats: לייב מלאך

On the lower half of the tribute page is the following text, facing Phil Ochs' recording of his famous anti-racist song "Here's to the State of Mississippi":
In honor of Leib Malach’s most famous play, Mississippi, written in the immediate aftermath of the Scottsboro trial, listen to a song from Phil Ochs, written 30 years after the play’s Warsaw production. Here, Ochs brings the theme of justice denied in Mississippi up to 1965.
The slide show also features:
"Amol, Amol" (Once, Once)”: The cover of Malach’s epic poem "Amol, Amol," published in Warsaw, shortly before his emigration. Malach was a successful writer in a number of different genres.

From Spain to Holland: One of Malach’s many travel dispatches, this posthumously-published 1937 book describes Spain on the brink of civil war, fascist Germany, the leftist resistance in Vienna, and other travels throughout Western Europe.
Incidentally, the punchline to Phil Ochs' "Here's to the State of Misssippi" is "Mississippi find yourself another country to be part of."

2017-11-27

Mikronoveloj (1)

Liven Dek atentigas pri nova kategorio en la Belartaj Konkursoj: mikronoveloj. Li kaj tradukas kaj verkas originalajn mikronovelojn. Jen lia libro da originaloj:

Ne ekzistas verdaj steloj (60 mikronoveloj kun suplemento) de Liven Dek (Miguel Gutiérrez Adúriz). Novjorko: Mondial, 2012.

Jam delonge eminentas la hungara verkisto István Örkény. Oni trovos kelkajn samspecaĵojn en Hungara Antologio (1983). Komencu per:

Uz-instrukcio al la “Unuminutaj noveloj” de István Örkény, trad. Lajos Tárkony.

Estas tuta volumo da tiaj noveletoj en Esperanto:

Unuminutaj noveloj de István ÖRKÉNY, red. István ERTL. Berkeley, CA: Bero, 1994.

Eldoniĝis tri volumoj da mikronoveloj el Ĉinio, kaj unu el Japanio:

Mikronoveloj de Sin'iti Hosi de Sin'iti HOSI, trad. Kikunobu MATUBA. Tokio: Libroteko, 1983.

Cetere, ekzistas dise en la Interreto multaj mikronoveloj, eĉ volumo:

Malgranda stacidomo kaj aliaj mikronoveloj, el la ĉina trad. Miaohui.

Estas pluraj terminoj sub kiuj aperas ĉi tiu ĝenro. En Esperanto, la koncernaj vortoj estas: mikrofikcio, mikronovelo, mikrorakonto, minirakonto.

Mi jam serĉis ĉiujn. Por plua esplorado interrete, per Google serĉu laŭ la vorto ‘mikronovelo’.

Vi trovos ĉiujn menciitajn informojn kaj pluajn ĉe mia retpaĝo kie aperas:

Maksimanlibro de la minirakonto de Luis Britto García, trad. Jorge C. Mosonyi, el Venezuela Stelo [Organo de Venezuela Esperanto-Asocio], 33-a Jaro = N. 77 = 2-a Semestro 2005.

Ĉi tiu estas tre amuza "manlibro" kiu, plena da paradoksaj esprimoj, laŭdas la trajtaron, potencon, kaj potencialon de mikrofikcio, do jen bonega enkonduko al la temo.

Mikrofikcio troveblas en multaj lingvoj. Ĝi estas elstara ĝenro ekzemple en la hispana (en Latinameriko) kaj la ĉina. Troveblas multo ankaŭ en la angla, kaj ankaŭ la koncerna literaturkritiko.

La esenco de la ĝenro estas pripensinda. Ŝajnas, ke por esti efikeca, ĝi devas esti baze prozo, eĉ kun aliaj trajtoj. Poemo ankaŭ densigas tekston, sed la fakto, ke temas pri rakonto provizata per minimumaj detaloj kiuj implicas tutan bildon kiun la leganto devas mem plenigi, estigas la potencon de ĉi-speca teksto. Unuavide ĝi eble ŝajnas simpla, sed, simile al verki aforismon, oni devas intense cerbumi por verki mikronovelon. Studante ĉi tiun ĝenron, oni konstatos kaj plu pripensos la trajtojn kaj esprimrimedojn de ĉiaspecaj literaturaj tekstoj.

2017-11-26

Italo Calvino en Esperanto

Mi dum jardekoj familiaras pri la verkaro de Jorge Luis Borges, sed itala verkisto inspirita de Borges estas nova sperto por mi. Temas pri Italo Calvino (1923-1985). Malfacilas priskribi la strukturon de liaj fikciaĵoj; multajn oni nomus postmodernismaj aŭ metafikciaj.

Nu, mi kaptis la okazon por libroklubo legi la romanon Se una notte d'inverno un viaggiatoren (1979) en anglalingva traduko, If on a winter's night a traveler (1981) [= Se en vintra nokto vojaĝanto]. Ĝi estas unika, genia verko, ankaŭ malsimila kompare al la strukturoj de rakontoj de Borges. La ĉefrolulo estas Vi, la leganto, kaj la ĉefa temo estas la karaktero de legado; aldone, la eskapema rilato de la aŭtoro kun la teksto kun la eldonejoj kaj reproduktado de libroj kun Vi kaj aliaj legantoj kiel interpretantoj. Sed ĉi tio ne estas teda, gurdita avangardaĵo. Kiel leg-aventuro ĝi legiĝas kiel detektivromano.

La romano komenciĝas. Vi tenas en la manoj ĵus eldonitan romanon de Italo Calvino kun titolo Se en vintra nokto vojaĝanto. Vi legas detale kiel vi tenas la libron kaj poziciigas vin prepare al komenco legi. Vi konstatas, ke via ekzemplero estas fuŝaĵo: nur komenca parto de la teksto de Calvino estas ene; iel miksiĝis en via ekzemplero komenco de alia romano de alia, fremdlanda aŭtoro, kaj pri la originala lingvo vi malcertas; eble ĝi estas pola: Ekster la urbo Malbork de Tazio Bazakbal. Do vi revizitas la librovendejon kun via fuŝita ekzemplero, kaj tie vi renkontas Legantinon, Ludmilla, kiu spertas la saman problemon. Vi gajnas ŝian telefonnumeron. Ŝi estas voranto de romanoj, unu post alia. Kiam vi telefonas, vi atingas ne ŝin, sed ŝian fratinon Lotaria, kiu estas profesoro pri literaturo kiun interesas klasifikado kaj teoriumado sed ne verkojn mem, tute male ol ŝia fratino.

Nu, la ĉaso daŭras. Vi la leganto serĉas kompletajn tekstojn de romanfragmento post fragmento kiujn vi trovas en via serĉado tra dek diversaj romanoj de diversaj ĝenroj de diversaj aŭtoroj en diversaj landoj tradukitaj eble fraŭde de nefidinda tradukisto. Sed ĉiupaŝe via serĉado frustriĝas. Vi serĉas Ludmilla ankaŭ pro amora intereso. Kaj fine .....

La necerteco de rilatoj inter verkoj kaj diversaj kaj diverstipaj roluloj pri verkado, tradukado, eldonado, disdonado, cenzurado, interpretado pensigas ankaŭ pri la komprenrilatoj inter homoj. La komplekseco kaj lerteco de la konstruo de ĉi tiu romano superas ajnan ne-beletran postmodernisman teorian traktaĵon.

Nu, poste mi faris pluan esploron anglalingve, do .....

Italo Calvino: A Select Bibliography

Do kio en Esperanto? Bonŝance estas afiŝo de Antonio De Salvo je 19 Septembro 2017 ĉe blogo Esperanto-vivo:

Italo Calvino

Troveblas tie informoj pri tradukoj de Calvino en Esperanto, ankaŭ la rakonto Apologo sull’onestà nel paese dei corrotti = Apologo pri honesteco en la lando de koruptitoj en la itala kaj en Esperanto.

2017-11-03

Fjodor Dostojevskij en Esperanto (1)

1. Tradukoj haveblaj en la Interreto 

En la literatura retejo de Don Harlow:

Knabo ĉe Krista Abio de Fjodor DOSTOJEVSKIJ, elrusigis Aleksander KORĴENKOV
Rusa literaturo en Esperanto en La Ondo de Esperanto:
Fjodor Dostojevskij (Фёдор Достоевский):
Blankaj noktoj, tradukis Grigorij Arosev. Kaliningrado: Sezonoj, 2010. 50 p.
Krimo kaj puno: Parto 1. Ĉapitro 7. Tradukis A. Parfentjev (Sezonoj, 1993)
Noticoj el la kelo: Komenco. Tradukis A. Korĵenkov (LOdE-93)
Misfortuna historio. Tradukis A. Birjulin (Blankaj noktoj. Sezonoj, 2002)
La taglibro de verkisto: Enkonduko. Tradukis A. Korĵenkov (LOdE-55)
La taglibro de verkisto: Centjarulino. Tradukis A. Korĵenkov (LOdE-57)
La taglibro de verkisto: Iom pri la mensogado. Tradukis A. Korĵenkov (LOdE-73)
La taglibro de verkisto: Kampulo Marej. Tradukis A. Korĵenkov (LOdE-102)
La taglibro de verkisto: Knabo ĉe Krista abio. Tradukis A. Korĵenkov (LOdE-111)
La taglibro de verkisto: Paradoksisto. Tradukis A. Korĵenkov (LOdE-84)

Pri Dostojevskij:
Korženkov, Aleksandr V. Fjodor Dostojevskij en Esperanto [prelegoteksto]. Kaliningrado: Sezonoj, 2005. Bit-eldono, 2011.
2. En la Österreichische Nationalbibliothek:
De Dostojevskij:
Elektitaj verkoj de Dostojevskij en Esperanto. 1. Blankaj noktoj. Kaliningrad: Sezonoj, 2002.

La fratoj de Karamazov, trad. J. Jovlev, Ivanovo, 1966.

Krimo kaj puno: romano en ses partoj kun epilogo, trad. Andrej Parfentjev. Jekaterinburg: Sezonoj, 1993.
En Ido:
Dostojevskij, Fjodor. La inferno. Berlin: Ido-Centrale (Hermann Jacob), ĉ. 1930.

2017-11-01

James Joyce & Esperanto (3): Uliso (Ulysses)

Jen nun ĉe mia retejo:
Mi aldonis miajn anglalingvajn notojn. La traduko konsistas el du ĉerpaĵoj el la unua epizodo de Uliso (Ulysses):

(1) de la komenco de la romano ĝis:
— Rigardu vin, li diris, terura bardo.
[—Look at yourself, he said, you dreadful bard.]
(2) Iom poste en la epoizodo, la traduko, redaŭras ekde:
La pordon ombris eniranta formo.
[The doorway was darkened by an entering form.]
... kaj finiĝas jene:
—Ni ŝuldos du pencojn, li diris.
[—We’ll owe twopence, he said.]
Mi plu komentas, ke mi ne ŝatas ‘skrotstreĉa maro’ kiel tradukon de ‘scrotumtightening sea’. Mi preferas ‘skrot(o)prema’ or ‘skrotstriktiga’. Ambaŭ alternativoj taŭgas kaj sonas bonaj.

Do nun mankas al mi nur unu traduko el Joyce menciita en mia malampleksa bibliografio da verkoj de kaj pri Joyce en Esperanto:

“La mortintoj” ("The dead,” trad. Alec Venture, en Angla Antologio 2, red. Albert Goodheir (London: Esperanto Association of Britain, 1987), p. 370-409. 40 paĝoj, ho ve!


Percy Bysshe Shelley en Esperanto

Lastatempe mi enretigis:
  • Kanto” (A Song), de Percy Bysshe Shelley, trad. Lajos Tárkony
  • La indiana serenado” (The Indian Serenade) de Percy Bysshe Shelley, trad. K. Kalocsay
Ambaŭ tradukoj aperis en Angla Antologio 2. “Kanto” aperis ankaŭ en Eterna bukedo: poemoj el dudekdu lingvoj.

Aliaj tradukoj el Shelley troveblas miareteje:
Se vi havas aŭ scias aliajn tradukojn de verkoj de Shelley, bonvolu informi min.

Rimarku ankaŭ la strangan sintenon pri Shelley en la jena poemo:

"Gvidilo tra la Angla Poezio" de William Auld

Kazohinia reviewed in English in 1948!

Jen anglalingvaj recenzo + anonco jam en 1948, pri la hungara eldono de Kazohinia en 1946:

Tracking down references to Sándor Szathmári's work in English is no small task, and they are not plentiful. No English translation was published until 1975, though of course those conversant with the Hungarian or Esperanto version could have written about Voyage to Kazohinia in English.  The second Hungarian edition appeared in 1946, immediately after the war, finally in an uncensored edition. I was surprised to find it reviewed in a prominent English-language review journal, already in 1948!

The reviewer reports that the novel is a best-seller in Hungary, suggesting that the nation is soul-sick. He credits the novel with originality and points out a few of its features, but in the end doesn't seem to have really understood it.

Zamenhof interview: Esperanto & Jewish Ideals

Now on my web site:

Esperanto and Jewish Ideals,” Interview for the Jewish Chronicle with Dr. Zamenhof, The Jewish Chronicle, September 6, 1907, pp. 16-18. Note also the advertisement for "kakao" (cocoa).

With Zamenhof’s translation of ‘La Gaja Migranto’ (published in Fundamenta Krestomatio de la Lingvo Esperanto, 1903), mentioned in the interview.

This interview was translated into Esperanto and published in two parts. Note that R. I. [ = Isidore?] Harris is given as the interviewer:
Intervjuo kun d-ro Zamenhof de R. I. HARRIS, elangligis N. Z. MAIMON, La nica literatura revuo 6/3 (n-ro 33), Januaro-Februaro 1961, p. 82-89.
Intervjuo kun d-ro Zamenhof (fino) de R. I. HARRIS, elangligis N. Z. MAIMON, La nica literatura revuo 6/4 (n-ro 34), Marto-Aprilo 1961, p. 121-127.
Here I noticed interesting details about Zamenhof's thoughts on the Jewish question that I don't recall from other statements. For example, when he describes his attempt to create a new Judaism for the 20th century, he makes two curious assertions: (1) he almost blames his fellow Jews for isolating themselves within the nations in which they find themselves, but (2) he rejects Reform Judaism for excessive accommodation to the gentiles, who don't accept Jews anyway, Zamenhof thus abjures assimilationism as lacking self-respect. His project of Hilelismo (Hillelism, which later morphed into Homaranismo, no longer Jewish-specific and somewhat akin to Ethical Culture) was meant to reject an obsolete territorial (and superstitious) traditional conception of Judaism and modernize it to reflect the ethical ideal (of which monotheism is a part) incorporated in it.

Zamenhof's conception of the causes and cure of ethnic conflict betray an incredible lack of political sophistication. This can be seen most clearly in his paper “International Language” presented to the First Universal Races Congress in 1911. Denying economic causes for national conflict, Zamenhof curiously argues:
Can we say, for instance, that so many millions of poor Russians hate the millions of poor Chinese on economic grounds, when they shed their blood so willingly to defend their Russian oppressors against the attacks of foreigners? Assuredly not, for the Russian soldier knows very well, when he kills a Chinese soldier, that the man would never do him as much harm as the "mailed fist" of his own compatriots. It is not economic causes that give rise to national hatreds.
There is a glimpse of political consciousness in the reference to a group's own oppressors, which immediately disappears. His entire argument is abstract. While correctly denying intrinsic, ineluctable differences between peoples at the basis of animosity, Zamenhof exhibits not an ounce of political or historical consciousness in understanding how these problems came to be or what drives them. What he does show in his various statements is his intimate familiarity with Eastern Europe and the dilemma of Jews in this hostile environment.

This interview in English is invaluable, as the most extensive documentation of Zamenhof's engagement with the Jewish question, outside of his writings in Russian, is in Esperanto. But again, his political cluelessness comes to the forefront.

Zamenhof, soberly and with absolutely no self-aggrandizement, proposed the most far-reaching ambitious projects, all of which failed except for Esperanto, which succeeded in creating an international community of speakers that has survived 130 years, including the century following Zamenhof's death. Zamenhof projected into the future on a grand scale, from the vantage point of a provincial Eastern European Jew chafing at the ghettoization and discrimination that he suffered.

2017-10-29

Karel Čapek & Esperanto (15): La Nica Literatura Revuo

Jen kompleta kaj ĝisdatigita listo da tradukoj el rakontoj de la ĉeĥa verkisto Karel Čapek aperintaj en La Nica Literatura Revuo:

Verkoj de Čapek aperis en ĉiu el la sep volumoj de la revuo, kiu aperis inter 1955 kaj 1962. Don Harlow enretigis la tutan numeraron, kaj lia laboro estas konservita ĉe nova retejo Literaturo.org.

2017-10-18

Witold Gombrowicz on Jorge Luis Borges

Jorge Luis Borges
This might be slightly out of the range of this blog, except that I have blogged in English as well as in Esperanto about both of these writers. But there's another connection, which relates also to interlinguistics, i.e. the history of artificial languages and particularly the ars combinatoria, which I've written about in connection with Borges. Gombrowicz, living in exile in Argentina, encountered Borges and had a low opinion of him, documented in his Diary:

Witold Gombrowicz on Jorge Luis Borges

The following sentence, from an entry in volume 3, 1962, is the reason for me mentioning this here:
What could arouse greater enthusiasm in pure-blooded writers than this kind of bloodless, literary, verbal, unseeing writer who sees nothing except his own mental combinations? [Boldface mine—RD]
Witold Gombrowicz
There is no indication that Gombrowicz has in mind a connection between Borges's combinatorial proclivities mentioned here and the combinatorial logic behind the ars combinatoria or the characteristica universalis, but I made the connection, and that's good enough for me.

2017-10-12

Paul Olchvary interview

An interview with Paul Olchvary, publisher of New Europe Books, has just appeared:

"Mom says you were dumb to publish books, because you don’t make any money" - hlo.hu
Hungarian Literature Online, 10. 09. 2017

Although it is not mentioned in this interview, Paul published the English translation of Sándor Szathmári's landmark utopian/ dystopian novel Voyage to Kazohinia, written in Hungarian and Esperanto. He contacted me first of all to blurb his edition of the novel (the first published in the USA) and then to participate in a symposium on Szathmári at the Hungarian Consulate in New York City.

Paul summarizes his background and the path that led him to writing, translation, and publishing. He discusses the situation of translation and small presses as well as the process of translation. Also mentioned are some Hungarian authors he has worked on and with.

Congratulations to Paul on receiving this well-deserved public exposure!

2017-10-03

Marjorie Boulton died / mortis (2)


Obituary: Esperanto poet Marjorie Boulton by Stuart Rust, Oxford Mail, 28 September 2017.

"A POET who was a candidate for the Nobel prize for literature has died aged 93."

2017-09-19

Marjorie Boulton died / mortis



Marjorie Boulton (7 May 1924 – 30 August 2017), a major figure in Esperanto literature, has received obituaries in English and Esperanto.

Marjorie Boulton passes away by Tim Owen, Esperanto-Asocio de Britio

Marjorie Boulton obituary, by Tim Owen, The Guardian, 19 September 2017

Marjorie Boulton, Esperanto expert and poet – obituary, The Telegraph, 1 September 2017

*     *     *

Oni nekrologis pri Marjorie Boulton anglalingve, en Esperanto, kaj eble en aliaj lingvoj.

edukado.net → / Biblioteko / Panteono / Marjorie Boulton

Marjorie Boulton forpasis, La Balta Ondo, 31 Aŭgusto 2017

Forpasis Marjorie Boulton, Libera Folio, 2017-08-31

Forpasis Marjorie Boulton (1924-2017), El Popola Ĉinio, 2017-09-04

Forpasis la plej grava esperanto-poetino, Esperanta Civito, 31 aŭgusto 2017

Forpasis Marjorie Boulton (1924-2017), Esperanto Ilustrita, 31 aŭgusto 2017

Marjorie Boulton en la koro de Leandro Trujillo Casañas, 7 septiembre, 2017

Forpasis hodiaŭ konata Esperanto- aŭtoro Marjorie Boulton de johano

Poemeto por Marjorie Boulton de Maria Nazaré Laroca, 31 de Agosto de 2017

2017-08-22

Robert Zend, Hungarian-Canadian writer (1929-1985): selected poems in English & Esperanto (2)

Another post about my recording / Denove pri mia deklamo:

Robert Zend, Hungarian-Canadian writer (1929-1985): selected poems in English with Esperanto translations by Ralph Dumain

My recording with a detailed breakdown of contents is now announced on the Zend site / Mia sonregistraĵo kun detala enhavlisto estas anoncita ĉe la retejo de Zend:

The Robert Zend Website - Listen

A link to my recording can also be found on the Esperanto page / Retligo al mia sonregistraĵo troveblas ankaŭ jene:

Zend in Esperanto - The Robert Zend Website

2017-08-20

Robert Zend’s novel novel 'Nicolette' (2)

I previously blogged about my recent review:
Robert Zend’s Novel Novel Nicolette: Not Quite a Review by R. Dumain
My review is now linked on the Zend site:
Nicolette - The Robert Zend Website
... with this excerpt:
Reading the novel felt to me like reading an amalgam of Kurt Vonnegut Jr. and James Joyce. Joyce is layered and dense in both structure and language. Vonnegut’s prose is easy to read and deceptively simple, though the content is rich. Zend’s prose is easy to read and the “plot” (once pieced together) is simple, but the structure, which I have merely outlined, is highly complex. Zend does not impose formal constraints on the text as the Oulipo writers do, yet the formal structure of the text puts it in a comparable experimental camp. This structure comprises the real content and interest of the novel, amplifying the psychological states that accompany relationships and the creative process.
Mia anglalingva recenzo de la avangarda romano Nicolette de la hungara-kanadana verkisto (kaj adepto de Esperanto) Robert Zend nun troveblas referencita ĉe la retejo de Zend (jen retligoj supre) kun ĉerpaĵo el mia recenzo.

2017-08-13

Robert Zend, Hungarian-Canadian writer (1929-1985): selected poems in English & Esperanto

Following upon the details of my podcast / Sekve de la detaligo de mia podkasto pri Zend...

... I have recorded and uploaded to Soundcloud recordings my recording of Zend's poems featured in my podcast along with my Esperanto translations... /

Jen sonregistraĵo (ĉe Soundcloud) en kiu mi deklamas la precipajn poemojn kaj kvazaŭpoemojn kiujn mi utiligis en mia podkasto, ĉi-okaze ne nur en la angla sed kun miaj tradukoj en Esperanto:

Robert Zend, Hungarian-Canadian writer (1929-1985): selected poems in English with Esperanto translations by Ralph Dumain.
Recorded 12-13 August 2017. 32 min.

00:00: English introduction
01:46: Esperanto introduction / enkonduko

IDENTITY / IDENTECO:
03:58: (On identity), October 1, 1980, in Beyond Labels
04:48: (Pri identeco) 05:23: In transit, October 30, 1970, in Beyond Labels
06:02: Transire
06:44: Fused personality, October 20, 1981, in Beyond Labels
11:02: Kunfandita personeco

SOURCES & INSPIRATIONS / FONTOJ & INSPIROJ:
17:08: Sign (for Ferenc Karinthy), in From Zero to One
18:27: Signo (por Ferenc Karinthy)

MYTH & RELIGION / MITO & RELIGIO
20:04: Office Memo, in From Zero to One
21:05: Oficeja Memorando
22:06: God Dead?, January 13, 1967, in Beyond Labels
23:00: Dio mortinta?
24:08: 5980 A.D., in Stellar #6: Science-Fiction Stories
25:14: 5980 A.D. [en Esperanto]

METAPHYSICS /METAFIZIKO:
26:44: A Love Letter, February 7, 1963, in Beyond Labels
27:59: Amletero
29:28: About Souls, April 17, 1969, in Beyond Labels
29:57: Pri animoj
30:34: Enigma, January 10, 1967, in Beyond Labels
31:08: Enigmo



LINKS / RETLIGOJ:

2017-08-08

Robert Zend (1929-1985): my podcast (3)

In my first post about my podcast on Robert Zend, Hungarian-Canadian writer and Esperantist ...

5/26/17 Robert Zend: Between Budapest & Toronto, Between Zero & One, Between Dream & Reality

... I broke down the podcast into its major segments. From the 14-minute to 40:30-minute mark you will find my recitation of poems or excerpts from Zend illustrating the themes mentioned.  Below are the themes and the works I recite.

Note that on these pages you will also find my Esperanto translations for all of these items. My master Esperanto Zend page is:

Robert Zend en Esperanto

Themes:

A. Identity:
1. [In a country where everyone is searching for identity], October 1, 1980, in Beyond Labels
2. In Transit, October 30, 1970, in Beyond Labels
3. Fused Personality, October 20, 1981, in Beyond Labels

B. Sources & inspirations:
4. Between One and Two (by Frigyes Karinthy), quoted in From Zero to One
5. Sign (for Ferenc Karinthy), in From Zero to One
6. On Karinthy, excerpt from Preface: Labels, in Beyond Labels
7. Dedication to Ardôs, from Oāb, Book 2

C. Myth & religion:
8. Office Memo, in From Zero to One
9. God Dead?, January 13, 1967, in Beyond Labels
10. 5980 A.D., in Stellar #6: Science-Fiction Stories

D. Metaphysics
11. A Love Letter, February 7, 1963, in Beyond Labels
12. About Souls, April 17, 1969, in Beyond Labels
13. Enigma, January 10, 1967, in Beyond Labels

At the end of my podcast (50-minute mark) I recite the poem "Sky Blue" (March 27, 1964), from Beyond Labels.

2017-08-07

Robert Zend’s novel novel 'Nicolette' reviewed

Now on my web site, in English only:
I documented Zend in my previous posts, including my podcast on Zend. I have only just read this experimental novel, so I am adding this piece to the mix.  The complex, non-linear structure of this novel and the various forms utilized within it are characteristic of Zend's imagination.

Por anglalingvaj legantoj, jen mia recenzo, plejparte provo je resumo, de eksperimenta avangardforma romano de la hungara-kanadana verkisto Robert Zend, kiu estis ankaŭ esperantisto. Jen mia unua diskuto pri Nicolette.

2017-07-29

Teatro ĉe UK 2017 en Seulo: 'El la vivo de insektoj' de Karel Čapek


Teatro: El la vivo de insektoj de Karel Čapek

2017 Universala Kongreso de Esperanto en Seulo
(Aperis 25 julio 2017)



Fragmenton de El la vivo de insektoj (en DOC-formato) esperantigis Josef Vondroušek.

Mia jena afiŝo donas pluajn detalojn pri la verko kaj ĝia antaŭa teatrigo en Esperanto:

Karel Čapek en 'Balkana Verda Stelo'

2017-07-26

130a datreveno de la apero de Esperanto


Antaŭ 130 jaroj aperis la Unua Libro. Jen afiŝo de La Balta Ondo:

Esperanto – 130-jara!


Jen pere de TEJO:



Sándor Szathmári on the monomania of prophets

I already blogged on this subject on this blog:

Sándor Szathmári on the limitations of sages

But I found Szathmári's take on this so compelling, I finally wrote a comparable post on my Reason & Society blog:

Sándor Szathmári on the monomania of prophets

There I added a detail without explaining further: the boldfaced passage reminded me of an aspect of Hermann Hesse's Siddartha that irritated me when I read it as a teenager. Siddartha meets the Buddha, and objects that the Buddha is just babysitting his followers who have not experienced what the Buddha is preaching, the Buddha makes excuses for this, and Siddartha accepts this while moving on. So Hesse has it both ways. Hence Szathmári's commentary stood out for me. I repeat the key passage below. The translation is awkward, so I should re-translate it myself from the Esperanto:
"To be a bikru is also in fact a monomania; the erroneous belief that with the Behins there is a connection between the heard word and the brain. A bikru is a Behin whose only Behinity is that he doesn't realize among whom he lives; for it could not be imagined, could it, that somebody who was aware of the Behinic disease would still want to explain reality to them."

2017-07-19

Karinthy et al on the Literature Map

I found an unusual web site:

Literature Map - The Tourist Map of Literature

You type in an author, and if it is in the database, the site yields a map of other authors you might like.

So I typed in some of my favorite Hungarian authors, most of whom are not in the database, and then a few of my favorite Eastern European dystopian authors.

Frigyes Karinthy yields Franz Kafka, J. M. Coetzee, Ivan Goncharov , George Orwell, John Williams.

Dezsõ Kosztolányi: Thomas Mann, Viktor Pelevin, Chekhov, Anais Nin, Italo Calvino, Kurt Vonnegut, et al, and without the accent marks: Franz Kafka, Georges Perec.

Miklos Banffy: Heinrich Heine, Shakespeare, Descartes, Goethe, Willa Cather, Charles Dickens, Jane Austen, Charlotte Bronte, Emily Bronte, Harper Lee, Per Pettersen.

Istvan Örkeny yields Joseph Heller, Louis-Ferdinand Celine, John Edward Williams, Samuel Beckett.

Karel Čapek with the accent, gives me Vaclav Havel and George Orwell; without the accent, Bob Dylan, John Lennon, George Harrison, and farther away, a whole bunch of writers.

How could Yevgeny Zamyatin possibly give me Margaret Mitchell or Henry Kissinger? Along with real writers.


2017-07-12

Voyage to Kazohinia: A Diametric Dystopia (2)

"The ABC of the Diametric Model, Twenty Years On" by Christopher Badcock, Psychology Today, July 5, 2017
As I pointed out in a recent post, what is today known as the diametric model of the mind and mental illness was stunningly anticipated by Sándor Szathmári (1897–1974) in his novel, Voyage to Kazohinia, first published in Hungarian in 1941. To the best of my knowledge, this is the earliest anticipation of the idea that autism and psychosis might be opposites—despite the author seemingly knowing nothing of autism or of the work of Hans Asperger, who was about to publish his first account of Autistichen Psychopathen im Kindesalter in wartime Austria.

Voyage to Kazohinia: A Diametric Dystopia

"Voyage to Kazohinia: A Diametric Dystopia" by Christopher Badcock, Psychology Today, May 6, 2017

"The diametric model of mental illness was anticipated in a novel of 1941."

Badcock summarizes the schema of Szathmári's novel. He notes that Gulliver proves incapable of recognizing the similarity between his Britain and the irrational Behins. Later Badcock notes that the behins are tangled up by their own mental constructs, unable to engage objective reality.
"But by now many readers of these posts will already have noticed that to present-day eyes the Hins look very much as if they collectively suffer from high functioning autism spectrum disorder (ASD); while the Behins are afflicted with diametrically opposite psychotic spectrum disorder (PSD). This remarkable book, in other words, prefigured the diametric model of mental illness by a full fifty years. In Szathmári’s words, the Hin and Behin represented “Two worlds, which could never perceive each other simply because the other was not a separate entity but the reverse of itself…” Like mentalistic versus mechanistic cognition, these were “opposite worldviews,” the former the “positive” of the other “negative.”"
Badcock finds the translation somewhat wanting, but also regrets that this "masterpiece" so relevant to psychological understanding and today's world has been overlooked.
"But its author deserves full credit, not only for writing one of the most brilliant satires of modern times, but also for implicitly understanding the diametrically opposite nature of autism and psychosis, mentalistic and mechanistic cognition—not to mention the threat to sanity and civilization of hyper-mentalism."
Badcock was informed of this novel by one Simone Hickman. Perhaps it is possible to learn more about her?

This is a unique and remarkable tribute. I am not familiar with Badcock's work or the concepts he uses, but if he recognizes a psychological dualism here, he, or we in any case, should recognize that this mirrors an ideological and rock-bottom societal dualism patterned in the modern world.

2017-07-03

Franz Kafka, datrevene

". . . Mi estas tiel soleca, kiel . . . kiel Franz Kafka." -- Franz Kafka

Franz Kafka naskiĝis la 3-an de julio 1883 en Prago. Ĉi-datrevene afiŝis Antonio De Salvo:

Franz Kafka – Esperanto-vivo

. . . pri la vivo kaj verkaro kaj tradukoj (en Esperanto) de Kafka. Oni interalie trovos ligojn al tradukoj, ekz. tiuj de Vilhelmo LUTERMAN:

Franco KAFKO (Franz Kafka): Rakontaro

Kaj ne forgesu la krokodilan retejon de esperantista poeto Mauro Nervi:

The Kafka Project by Mauro Nervi

2017-06-27

Robert Zend (1929-1985): my podcast (continued)

I recently blogged about my podcast on Robert Zend, Hungarian-Canadian writer and Esperantist:

5/26/17 Robert Zend: Between Budapest & Toronto, Between Zero & One, Between Dream & Reality

As I mentioned in my previous post on the subject, "An Overview of Zend in 50 minutes"--an announcement of my podcast --now headlines The Robert Zend Website's audio page as a result of the family's enthusiastic response. This now links back to my blog post "Robert Zend: Between Budapest & Toronto, Between Zero & One, Between Dream & Reality," to the podcast itself (sound file, 51 min.), and to my web site, The Autodidact Project.

And now, the home page of The Robert Zend Website features my podcast:
And click below to take in a fifty-minute podcast on Robert Zend, a great overview of his works, themes and influences: Robert Zend:Between Budapest & Toronto, Between Zero & One, Between Dream & Reality by Ralph Dumain, May 26 2017


2017-06-20

Sándor Szathmári: 120-a datreveno / 120th birthday

Antaŭ 120 jaroj, la 19-an de junio 1897, naskiĝis Sándor Szathmári, hungara esperantisto, kiu meritas atenton kiel verkisto de mal/utopioj en rango kun Karinthy, Čapek, Zamjatin, Huxley, kaj Orwell.

Przemysław Wierzbowski kreis la jenan bildon, uzante foto-portreton de Szathmári fare de Eifert János, fama hungara fotisto.


120 years ago, 19 June 1897, the Hungarian Esperantist Sándor Szathmári was born, who as a writer of dystopia and utopia belongs in the ranks of Karinthy, Čapek, Zamyatin, Huxley, and Orwell.

2017-06-17

Jack Wilson: tradukoj el anglalingva beletro

Jack Wilson, 2006
Hazarde, esplorante la temon de James Joyce kaj Esperanto, mi trovis la jenan blogon:


Mi tuj aldonis liajn tradukojn de Joyce kaj Borges al miaj tiutemaj bibliografioj:
  • Eveline” [el Dublinanoj] de James Joyce
  • Araby” [el Dublinanoj] de James Joyce
  • La vidinto” [The Witness] de Jorge Luis Borges
Wilson tradukis verkojn de Saki, Wallace Stevens, Carl Sandburg, Robert Frost, kelkajn kanzonojn ... Mi ankoraŭ ne legis do ne taksas la tradukojn, sed mi ŝatas la gamon de elektitaj aŭtoroj. Aparte interesas min:
Ĉiuj ĉi aperis ĉi-bloge en 2009. Rimarku alian blogon de Wilson (ĝis 2013): Kriko About Words. Jen afiŝaro pri Esperanto:
Wilson kreis plurajn blogojn. El 2012:
Jen anglalingva artikolo de la 27a de junio 2006:
Jack Wilson estas, aŭ estis, artisto, verkisto, poeto, muzikisto, komponisto, kiu loĝas/loĝis en Tempe Arizona (Usono). Ĉi tiu estas nomo nova je mi. Ĉu li ankoraŭ vivas post 2013 mi ne scias.

Wilkins to the Moon

This is not the first time in recent memory an article has been published on his subject and documented on this blog. Here is another one:

The Man Who Planned A 17th Century Moon Landing (Curiosity)

This article links to the Atlas Obscura article I previously documented. In this article the faulty scientific assumptions of the time are outlined. Wilkins, nevertheless, was a visionary of the scientific revolution.

James Joyce & Esperanto (2): Bloomsday


Por Blumtago (Bloomsday) mi laŭtlegis "Giacomo Joyce" de James Joyce, laŭ traduko de Kris Long (25:30 minutoj). Mi fuŝis plurfoje, sed mi ne havas tempon kontroli la erarojn. Eble vi povos almenaŭ ĝui la muzikon de la traduko de Long:

Giacomo Joyce” (2017.06.16 — Bloomsday / Blumtago), laŭtlegas (kun eraroj) R. Dumain (Soundcloud: sonregistraĵo, 25:30 min.)

Mi trovis du pluajn Esperantajn tradukojn:

Eveline” [el Dublinanoj] far James Joyce, trad. Jack Wilson. 2009.

Araby” [el Dublinanoj] de James Joyce, trad. Jack Wilson. 2009.

Blumtago estas la 16a de junio, 1904, t.e. la tago de la tuta romano Uliso, spertita de Leopold Bloom. Iuj festas tiun datrevenon en pluraj landoj, ekz. en Usono kaj Hungario.

2017-06-15

James Joyce & Esperanto (1)

While I have been aware of a prominent mention of Esperanto in Ulysses for 40 years, the linkage of James Joyce and Esperanto is a new project for me. See the relevant web pages I have added to my site, below. Supplementary information is welcome. I need scans of certain Esperanto items.

Kvankam mi eksciis pri la mencio de Esperanto en la verko Uliso [Ulysses] de James Joyce antaŭ 40 jaroj, la ligo inter Joyce kaj Esperanto estas nova mia projekto. Jen la ĝisnunaj miaj retpaĝoj. Aldonaj informoj estas bonvenigotaj. Mi bezonas skanaĵojn de specifaj dokumentoj.
There is a strong Hungarian connection in Joyce, and, coincidentally, Hungary was the hub of Esperanto literature for decades, so this bibliography is relevant as well . . .

Hungario rolas en verkoj de Joyce, aparte Uliso, kaj koincide, Hungario estis la centro de beletra aktivado de la Esperanto-movado, do mia jena anglalingva bibliografio estas ankaŭ rimarkinda:
Another coincidence: Prof. Nico Israel will deliver his lecture “‘Militopucos’: James Joyce and Universal Language” on October 13, 2017 at the City University of New York (CUNY) in the series Soros Lectures in New York, NY, December 2016 - Fall 2017.  See also...

Jen plua koincido: Prof-o Nico Israel prelegos pri ‘Militopucos’: James Joyce and Universal Language” je la 13a de oktobro ĉe Universitato de Novjorkurbo (CUNY) en la serio Soros Lectures [Soros-Prelegoj]. Jen lia grava anglalingva eseo:
Tomorrow (June 16) is Bloomsday (named after the protagonist Leopold Bloom), the day in which the novel Ulysses transpires. Perhaps I can contribute something in Esperanto for the occasion.

Morgaŭ (la 16an de junio) estos Bloomsday [mankas artikolo en Vikipedio]--laŭ Leopold Bloom--la tago dum kiu la "eventoj" de Uliso okazas. Eble mi kontribuos ion en Esperanto por la okazo.

2017-06-14

Robert Zend (1929-1985): Hungarian-Canadian writer . . . & Esperantist

Robert Zend
Here is the 13th episode of my podcast series Studies in a Dying Culture, under the auspices of Think Twice Radio:

5/26/17 Robert Zend: Between Budapest & Toronto, Between Zero & One, Between Dream & Reality
Robert Zend (1929-1985) was a Hungarian-Canadian multimedia writer, who emigrated from Hungary in 1956 and established himself in Toronto, Canada. I present an overview of his works, themes, and influences. I illustrate Zend's themes of exile & identity, sources & inspirations, myth & religion, metaphysical notions, & the interplay of dream & reality with poems, prose fragments, & summaries of short fiction. Finally, I recount my engagement with Zend, my project of translating his work into Esperanto, the enthusiastic support of the Zend family for this project & the revelation that Zend himself was an Esperantist. [51 minutes: sound file]
This is the latest in a logical progression of podcasts on Hungarian literature, utopianism, and Esperanto.

Key markers in this podcast:
  • 0 min.: Introduction.
  • 5 min.: Who was Robert Zend?
  • 8 min.: Zend's themes & works & where to find them.
  • 14 min.: Recitation of poems or excerpts from Zend illustrating the themes mentioned.
  • 40:30 min.: Outline of key pieces from Daymares.
  • 47 min.: My discovery of Zend & the Esperanto connection.
  • 50 min.: Zend poem: "Sky Blue".
I have been translating some of Zend's work into Esperanto, some of which will appear with an essay on Zend in the Esperanto literary journal Beletra Almanako.

Here are key links, entry points into Zend's world:
"An Overview of Zend in 50 minutes"--an announcement of my podcast --now headlines The Robert Zend Website's audio page as a result of the family's enthusiastic response.

William Auld: Omaĝoj

Mi enretigis la enhavtabelon de Omaĝoj de William Auld: Poemtradukoj plejparte el la angla. Chapecó, Brazil: Fonto, 1987. 152 p. (Fonto-Serio; n-ro 16) Oni trovos tie ligojn al poemoj miareteje kaj aliloke. Jen la poemoj en mia retejo ĝis nun:
Mi trafoliumis la poemaron kaj hazarde legis pluajn tradukojn. Mi plej ofte ne konas la originalojn, sed mi taksas la tradukojn tre agrablaj. Mi konfesas, ke mi eltrovas pluon el angla literaturo pere de Esperanto, ekz. Edwin Morgan, kiu uzas sciencfikciajn konceptojn en kelkaj poemoj. Mi iomete konis C, Day Lewis (= Cecil Day-Lewis) en alia kunteksto. Mi ne sciis, ke li verkis poemojn. "La duobla vizio" estas pensiga; unuarigarde mi ligas ĝian koncepton kun la plurdimensia vizio de William Blake.